Gümüşhane Sosyal Güvenlik Kurumu İl Müdürü Eyyüp İslamoğlu,halk arasında ''sigortasız işçi'' olarak bilinen kayıt dışı istihdamla mücadele kapsamında rehberlik ve bilgilendirme amacıyla açıklama yaptı.

Yaptığı açıklama da bu durumla ilgili ağır cezaların olduğunu söyleyen islamoğlu cezalardan örnek vererek şunları söyledi;

''Ülkemizin ve sosyal güvenlik sisteminin en önemli sorunları arasında yer alan kayıt dışı
istihdam çalışanların Sosyal Güvenlik Kurumuna hiç bildirilmemesi ya da çalışma gün veya
ücretlerinin eksik bildirilmesidir. Yani sigortasız işçi çalıştırma durumunda olduğu gibi,
çalışma sürelerinin veya ödenen ücretlerin eksik bildirilmesi de kayıt dışı istihdam olarak
değerlendirilmektedir. Çalışanların sigortalı olarak çalıştırılmaları anayasal bir hak olmakla
birlikte aynı zamanda hem çalışanlar hem de işverenler açısından bir zorunluluktur. Yani
işverenlerin çalışanlarını sigortasız olarak çalıştırma hakları olmadığı gibi çalışan kişilerin de
sigortasız çalışmayı istemek gibi bir hakları söz konusu değildir. Bu şekilde çalışmayı isteyen
kişilerin sigortasız çalıştırıldığının tespiti halinde işverenlere yönelik yaptırımlar
uygulanmakta işverenler kendilerince kötü niyetli olmamalarına rağmen mağdur
olabilmektedirler. Özellikle emekli aylığı alan, dul ve yetim aylığı alan, sosyal yardım alan
veya bakmakla yükümlü konumunda olan bazı kişilerin sigortasız çalışma konusunda daha
istekli oldukları bilinmektedir.

Bu kapsamda kayıt dışı çalışan bir işçinin emekli olma hakkı yoktur. Çalışamaz duruma
geldiğinde malullük aylığından yararlanamaz. Hayatını kaybetmesi durumunda geride kalan
eş ve çocukları ölüm aylığı hakkından yararlanamazlar. İşsizlik sigortasından
faydalanamazlar. Genel sağlık sigortası primlerini kendileri ödemek zorunda kalabilir. İş
kazası ve meslek hastalığına karşı alınması gereken önlemlerden yoksun olarak çalışmak
zorunda kalırlar. Ücret ve diğer sosyal haklar konusunda Kanunların sağladığı korumadan
yoksun olarak daha kötü şartlarda çalışırlar. İhbar ve kıdem tazminatından yoksun kalır ve
yıllık izin, haftalık izin, doğum izni gibi haklardan yararlanamazlar.

Yapılacak denetimler ve tespitler sonucunda kayıt dışı işçi çalıştıran işverene yüksek
tutarlarda idari para cezası uygulanır. Bunun sonucunda işyerinin kapanması riski de vardır.
Kayıt dışı işçi çalıştıran işverene uygulanacak idari para cezası işverenden işverene ve
tutmakla zorunlu oldukları belgeye göre çeşitlilik gösterir. Örneğin bir yıl bir işçiyi kayıt dışı
çalıştırdığının denetim sonucu anlaşılması halinde idari yaptırımı 14 asgari ücrete kadar para
cezasıdır. Ayrıca bu çalışmalara ait primler gecikme cezası ve faiziyle birlikte tahsil edilir.
Bu işyerlerinin yararlanmakta olduğu sigorta prim teşvikleri durdurulur. Devlet ve özel sektör
tarafından sağlanan teşvikler ile hibe ve kredi avantajlarından faydalanılamaz.'' diye konuştu.

BİLGİ EDİNME, İHBAR ve ŞİKAYET

Çalışanların çalışmalarının işverenler tarafından bildirilip bildirilmediğini veya hangi kazanç seviyesinden bildirildiğini kısa sürede öğrenebileceği birçok yol bulunduğunu söyleyen Durmuş, "Çalışanlar PTT'den alınan e-devlet şifresi ile www.turkiye.gov.tr adresinden sorgulama yapabilirler. Yine 7 gün 24 saat "ALO 170" Çalışma ve Sosyal Güvenlik İletişim Merkezini arayabilirler. İl ve ilçelerde bulunun tüm Sosyal Güvenlik İl Müdürlükleri veya Sosyal Güvenlik Merkezlerine başvurarak da sigortalı olarak bildirilip bildirilmediği ve hangi kazanç seviyesinden bildirildiğini kısa sürede öğrenebilirler. Çalışanlar sigortasız çalıştırıldıklarını ya da ücretlerinin veya çalışma sürelerinin eksik bildirildiğini düşündüklerinde ihbar ve şikayetlerini ALO 170'e, Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğü/Sosyal Güvenlik Merkezine veya CİMER yani Cumhur Başkanlığı İletişim Merkezi üzerinden de iletebilirler" dedi.

YABANCI UYRUKLU İŞÇİ ÇALIŞTIRMANIN ŞARTLARI NELERDİR?
İşverenlerce çalıştırılacak kişi yabancı uyruklu ise önceden çalışma izni alınması
gerekmektedir. Çalışma izni talep edilen işyerinde en az 5 Türkiye vatandaşı istihdamı
aranmaktadır. Yabancı uyruklu çalışana ödenecek aylık ücret miktarının yabancı çalışanın
görev ve yetkinliği ile bağdaşır seviyede olması zorunludur. Buna göre yabancı çalışana
ödenecek ücretin en az başvuru tarihi itibariyle yürürlükte bulunan asgari ücret tutarı dikkate
alınarak Bakanlıkça belirlenen seviyede olması gerekmektedir.
Çalışma izni bulunmayan yabancı uyruklu kişiyi çalıştırırsanız her bir yabancı uyruklu kişi
için ödeyeceğiniz idari para cezası tutarı 2024 yılı için 56.752 TL’dir. İdari para cezaları
tebliğ tarihinden itibaren bir ay ödenmek zorundadır. Kaçak yabancı işçi çalıştıran işveren,
yabancı kişinin ve varsa eş ve çocuklarının konaklama giderleri ile ülkelerine dönmeleri için
gerekli masrafları ve gerektiğinde sağlık harcamalarını da karşılamak zorunda
kalabilmektedir.
ÜCRETLERİ BANKA KANALI İLE ÖDEME YÜKÜMLÜLÜĞÜ
Türkiye genelinde işveren tarafından çalıştırılan işçi sayısının 5 ve üzerinde olması halinde
çalıştırılan işçilere yapılan ücret dahil her türlü ödemenin kanuni kesintileri düşüldükten sonra
kalan net tutarının bankalar aracılığıyla ödenmesi zorunludur. Bu ödemelerin banka
aracılığıyla yapılmaması durumunda işverenlere 2024 yılı için her işçi ve her ay için 1.514 TL
idari para cezası uygulanır.